મયુરધ્વજ કહે માગું હું તે દેજોજી, આવું રૂપ અનુપ હૃદિયામાં રે’જોજી; વળી એક બીજું મારે માગવું છેજોજી, હવે આવી પરીક્ષા કેનીએ મ લેજોજી. લેશોમાં આવી પરીક્ષા કેની, તમે દયાળું દયાને ગ્રહી ।। એમ મયુરધ્વજે મોર્યે માગ્યું, સહુ જીવ સારુ જાણો સહી ।। ૨ ।। ભલો ભલો એહ ભૂપતિ, જેની મતિ અતિ મોટી ઘણી ।। ભલી કરી એણે ભગતિ, એના જેવી જોઈએ આપણી ।। ૩ ।। સત્ય શ્રદ્ધા ધીરજપણું, જોઈએ એના જેવો વિવેક ।। ધર્મ પણ દઢ ધારવો, જોઈએ એના જેવી ગ્રહી ટેક ।। ૪ ।। ટેક એક હરિભકતને, નેક છેક સુધી છાંડવી નહિ ।। કરી વિવેક અતિ ઉરમાં, વળી એક રંગે રે’વું સહિ ।। ૫ ।। પળે પળે રંગ પલટે ચઢે, કૈ’યે નવલ કસુંબી કૈ’યે નીલનો ।। એક રે’ણી કે’ણી એક રીત નહિ, સ્વભાવ સમ સલિલનો ।। ૬ ।। પણ જે જે ભકત મોરે થયા, તે સર્વેની સુણીએ રીત ।। કસ્યા વિના કહો કોણ રહ્યા, સહુ ચિંતવી જુવો તમે ચિત્ત ।। ૭ ।। જેમ ઇક્ષુ પામે અમૂલ્યતા, તે તો પ્રથમ પોતે પીલાય છે ।। ત્યાર પછી ચડે તાવડે, તેના ગોળ ખાંડ સાકર થાય છે ।। ૮ ।। તેમ કસ્યા વિના કોઈ વસ્તુ, ખરે ખપે નથી આવતી ।। એમ સમજી સંકટ સહો, તો ભલી ભજી જાયે ભગતિ ।।૯।। પોં’ચ્ય વિના પર્વતે […] read more

પ્રભુ ભજવા જેને કરવો ઉપાયજી, તેને એમ કરવું જેમ કર્યું ઋભુરાયજી પ્રભુ પ્રસન્ન કરવા ગયા વનમાંયજી, આરંભી તપ ઊભા એક પાયજી એક પગે ઊભા રહ્યા, અડગ મને અચળ થઈ ।। કર બેઉ ઊંચા કર્યા, શરીર પર ફેરવે નહિ ।। ૨ ।। ઇચ્છા મેલી અન્ન પાનની, પ્રભુ પ્રસન્ન કરવાને કાજ ।। તજી આશા વળી તનની, જેમ તજી આવ્યા નિજરાજ ।। ૩ ।। શરીર સર્વે સૂકી ગયું, રહ્યું નહિ લોહી ને માંસ ।। અસ્થ રહ્યાં એક અંગમાં, રહ્યો શ્વાસ વણ વિશ્વાસ ।। ૪ ।। નાડી રહી સર્વે નીસરી, ઉઘાડી અંગથી બા’ર ।। ગળ્યું અંગ મળ્યું પેટ પૂઠે, તોય કરે છે નામ ઉચ્ચાર ।। ૫ ।। માથું ગૂંઠણ મોટા થયા, રહ્યું હૈયું બા’રું નીસરી ।। અજિન વળગ્યું અસ્થએ, થઈ કૃશ કાયા તપે કરી ।। ૬ ।। લાગે પવન અંગ લડથડે, વળી ડોલે છે તેણે દેહ ।। એવું અચેત અંગ થયું, તોય તપ ન તજે તેહ ।। ૭ ।। સૂકા કાષ્ઠ સમ ઊભા રહ્યા, અરણ્યમાં એકાએક ।। હાલે ચાલે નહિ ચરણે, એવી ગ્રહી આકરી ટેક ।। ૮ ।। રાજી કરવા રમાપતિ, અતિ આકરું તપ આદર્યું ।। ધરણી લાગી ધ્રુજવા, સ્વર્ગ કંપાયમાન કર્યું ।।૯।। એવું તપ જોઈ આકરું, સર્વે બીન્યા સુર અસુર ।। નિષ્કુળાનંદના નાથને કહી, લેશે આપણા સ્થાનક જરુર ।।૧૦।। read more

ત્યારે સુર ગયા શ્રીપતિ પાસજી, અમર સહુએ કરી અરદાસજી અમને રાખ્યા ત્યાં અમે કર્યો છે નિવાસજી, પણ હવે નથી હરિ એ સ્થાનકની આશા નથી એહ સ્થળની, જોઈ તપ ઋભુરાય તણું ।। એના તપ પ્રતાપે કરી, અમે તો તપિયા ઘણું ।। ૨ ।। ત્યારે શ્રીહરિ કહે સુર સાંભળો, તમે જાઓ તમારે સ્થાનકે ।। એમ કહીને ઊઠિયા, અવિનાશી અચાનકે ।। ૩ ।। આવ્યા રાય ઋભુ પાસળે, દીધાં દયા કરી દરશન ।। માગો માગો રાય મુજથી, હું થયો છું પ્રસન્ન ।। ૪ ।। હેત કરી હાથ ફેરવે, મુખ માથે ને સરવે શરીર ।। જોઈ ધીરજ એ રાજનની, આવી ગયાં નયનમાં નીર ।। ૫ ।। અતિ દીન આધીન ઊભા, આગળ ઓશિયાળા થઈ ।। જાણે આપું એ જનને હું, મારું સુખ સરવે લઈ ।। ૬ ।। વા’લપ દેખાડે છે વળી વળી, હેત હૈયામાં નથી સામતું ।। અકળાઈ થયા છે ઉતાવળા, મન ધીરજ નથી પામતું ।। ૭ ।। ત્યારે રાય પાયે લાગ્યા પ્રભુને, કહે ધન્ય અનાથના નાથ ।। નીરખી તમને નયણે, શ્રીહરિ હું થયો સનાથ ।। ૮ ।। માગું છું હું મહાપ્રભુ, પંચવિષય સંબંધી જે સુખ ।। દેશો મા તે દયા કરી, જેથી થાય તમથી વિમુખ ।।૯।। ત્યારે શ્રીહરિ કહે શુદ્ધ ભકત તમે, નથી માયાનો લેશ તમમાં જરા ।। નિષ્કુળાનંદનો નાથ કહે, અનન્ય ભકત મારા ખરા […] read more

એમ પ્રસન્ન કર્યા પરબ્રહ્મજી, સહી શરીરે બહુ પરિશ્રમજી એહ વાત સાંભળી લેવો મર્મજી, વાત છે કઠણ નથી કાંઈ નર્મજી નર્મ નથી છે કઠણ ઘણી, જેવા તેવાથી થાતી નથી ।। સહુ સહુના મનમાં જુવો, ઊંડું વિચારી અંતરથી ।। ૨ ।। વણ ખપવાળાને એ વારતા, અણુ એક અર્થે આવે નહિ ।। મહિમા માહાત્મ્ય મોટપ્ય મુખથી, કહિયે મર કથી કથી કહિ ।। ૩ ।। જેમ પશુજનને ચાર્ય પ્યારી, તેહ નીલી દેખીને નવ તજે ।। સહે કષ્ટ બહુ એહ સારુ, તોય ભાવે કરી એહને ભજે ।। ૪ ।। જોને મોટી આશા છે મનમાં, જેવી પામવાને પૈસાતણી ।। તેવી આશા નથી અવિનાશ પદની, વાત શું કહિયે ઘણી ઘણી ।। ૫ ।। અન્ન વસન સારુ અંગ આપે, જિયાં કાપે શત્રુ વળી શીશ ।। એ તો થાય છે ઉછરંગશું, પણ ભજાય નહિ જગદીશ ।। ૬ ।। અસત્ય સુખ સારુ એવું કરે, પિંડ પાડ્યા સુધી પ્રયાણ ।। સત્ય સુખને સાંભળી, વળી થાતી નથી એવી તાણ ।। ૭ ।। વિષનો કીડો વિષમાં, વસી વખાણે વિષનું સુખ ।। તેને રે’તા અમૃતમાં, થાય જરૂર જાણજો દુઃખ ।। ૮ ।। તેમ ભકત આ બ્રહ્માંડમાં, ભજે હરિ ન તજે વિકાર ।। જેમ કેશ કહિયે કઠેકાણા તણા, શ્વેત શ્યામ સહુ એક હાર ।।૯।। ભકત થાય ભગવાનના, પ્રથમના ભકત પ્રમાણ ।। નિષ્કુળાનંદ કહે તે વિના, […] read more

(રાગ:-બિહાગડો) ‘સરલ વરતવે છે સારું રે મનવા’ એ ઢાળ. દોયલું થાવું હરિદાસ રે સંતો..દોયલું જોઈએ તજવી તનસુખ આશ રે સંતો..દોયલું… ટેક શૂરો જેમ રણમાં લડવા, ધરે હૈયામાં અતિ હુલાસ; પેટ કટારી મારી પગ પરઠે, તેને કેની રહી ત્રાસ રે સંતો ।। ૧ ।। કાયર મનમાં કરે મનસૂબા, રે’શું ઊભા આસપાસ; એમ કરતાં જો ચડી ગયા ચોંટે, તો તરત લેશું મુખે ઘાસ રે સંતો ।। ૨ ।। શૂરા સંતની રીત એક સરખી, કરવો વેરીનો વિનાશ; કામ ક્રોધ લોભ મોહ જીતી, ભાવે ભજવા અવિનાશ રે સંતો ।। ૩ ।। એવા ભકત તે ભકત હરિના, તેહ સહે જગ ઉપહાસ; નિષ્કુળાનંદ કહે તે વિના બીજા, તેનો નાવે કે દી વિશ્વાસ રે સંતો ।। ૪ ।। read more

વળી કહું વાત અનુપમ એકજી, સુણજો સહુ ઉર આણી વિવેકજી કહું સત્યવાદી રાય શિબિની ટેકજી, મૂકી નહિ નૃપે મૂવા લગે છેકજી છેક ટેક તજી નહિ, દિયે દેદેકાર કરી દાન ।। જે જે માગે તે તે આપે તેને, બહુ કરી સનમાન ।। ૨ ।। ભૂખ્યો પ્યાસો કોઈ પ્રાણી આવે, માગે મનવાંછિત જે વળી ।। આપે તેને આદરશું, આરત્ય વાણી સાંભળી ।। ૩ ।। તેણે જશ વાધ્યો આ જકતમાં, પરલોકે પડી ફાળ ।। ઇન્દ્ર કહે લેશે આસન મારું, કરું કાંઈક રખવાળ ।। ૪ ।। પે’લી વે’લી પાળ બાંધિયે, તો રહે તળાવે તોય ।। આવ્યે જળે જે આદરવું, તે કામ ન આવે કોય ।। ૫ ।। લાગી આગ્યે કોઈ કૂપ ખણે, તેણે ઓલાય નહિ અંગાર ।। માટે મેલી ગાફલતા, વે’લો વે’લો કરવો વિચાર ।। ૬ ।। પછી શક્ર થયો શકરો, થયો હોલો તે હુતાશન ।। આવ્યા બેઉ ઊડતા, જયાં બેઠા હતા રાજન ।। ૭ ।। કપોત ગર્યો આવી ગોદમાં, બેઠો શકરો સામો સુજાણ ।। આપ્ય મારા તું આહારને, મારા ભૂખે જાય છે પ્રાણ ।। ૮ ।। ત્યારે શિબિ કહે સુણ શકરા, શરણે આવ્યો તે કેમ અપાય ।। માગ્ય બીજું હોય મનમાં, જેણે કરી તારું દુઃખ જાય ।।૯।। ત્યારે બાજ કહે બીજું જોઈતું નથી, જોઈએ છે ખાવાનું આ વાર ।। નિષ્કુળાનંદનો નાથ નાથ કરી, […] read more

શિબિ રાજા છે દયાનો નિવાસજી, પાપ કરતાં પામે બહુ ત્રાસજી તેણે કેમ અપાય મારી પરમાંસજી, તેનો તન મનમાં કર્યો તપાસજી તપાસ કરી તને મને, ત્રાજુ મગાવ્યાં તે વાર ।। કાતું લઈ માંડ્યું કાપવા, આપવા આમિષ હોલાભાર ।। ૨ ।। કાપી કાપી રાયે આપિયું, સર્વે શરીરનું માંસ ।। તોય ત્રાજુ નવ ઊપડ્યું, તેહ હોલો બેઠો છે જેહ પાસ ।। ૩ ।। ત્યારે રાયે વિચારિયું, આ તો કપોત કારણરૂપ રે ।। માટે આપું અંગ આખું એને, એમ કહે છે વળી ભૂપ રે ।। ૪ ।। ત્યારે બેઠા રાય જઈ ત્રાજવે, હુવો લોકમાં હાહાકાર ।। ત્યારે હોલો ટળી હુતાશન હવો, હવો શકરો શક્ર તે વાર ।। ૫ ।। ત્યારે ઇન્દ્ર કહે ધન્ય ધન્ય રાજા, તું જેવો નથી બીજો એક ।। તન અભિમાની તું નહિ, અમે જોયું કરી વિવેક ।। ૬ ।। સત્ય ધર્મ નીમ ટેક તારી, ભારે ધારી ભલી તમે ભૂપ ।। તન તજી બ્રહ્મલોક જાશો, થાશો બ્રહ્મસ્વરૂપ ।। ૭ ।। પે’લું વે’લું લિયે પારખું, પછી દિયે છે અભયદાન ।। એવા સંકટને સહન કરતાં, જાણો નથી કાંઈ જયાન ।। ૮ ।। વામને બાંધ્યા બળિરાયને, પછી પોતે બંધાણા બહુ પેર ।। હજી સુધી હેતે કરી, હરિ રહે છે એને ઘેર ।।૯।। એમ વર દઈ સુરેશ ગયા, થયો અતિ જયજયકાર ।। નિષ્કુળાનંદ હરિભકતને, ગ્રહી લેવું […] read more

આપ્યું કાપી તન સત્યવંત શિબિરાજજી, તે તો પરલોકના સુખને કાજજી એના જેવું આપણે કરવું તે આજજી, ત્યારે રીઝશે ઘનશ્યામ મહારાજજી ઘનશ્યામ ઘણું રીઝે ત્યારે, જયારે રહે એ રાજાની રીત ।। ધીરજ ધર્મ સત્ય સુશીલતા, તેના જેવી કરવી જોઈએ પ્રીત ।। ૨ ।। અંગથી અળગું અવનિએ, વળી જે જે જણસો હોય ।। તે તે આપે ત્રિલોકમાં, સુખે થકી સહુ કોય ।। ૩ ।। પણ જયારે આવે અંગ ઉપરે, સુખ દુઃખના સમૂહ મળી ।। ત્યારે દઢ ધીરજ રહે, સંત કહિયે તેને વળી ।। ૪ ।। મોટી વાત કરતાં મુખથી, વળી સ્વાદ આવે છે સહુને ।। પણ જયારે જોઈએ આ જીવમાં, ત્યારે ભળાયે ભૂલ્ય બહુને ।। ૫ ।। એહ ભૂલ્યને અળગી કરી, ખરી હરિની ભકત કરિયે ।। મોટા ભકત જે મોરે થયા, તેના મતને અનુસરિયે ।। ૬ ।। મનગમતું મેલી કરીને, મત મોટાનો મન ધારિયે ।। પ્રસન્ન કરવા છે પ્રાણપતિને, એટલું તો જરૂર વિચારિયે ।। ૭ ।। અંતરજામીની આગળે, નહિ ચાલે જૂઠ જરાય ।। એમ વિચારી આપણે, કસર ન રાખવી કાંય ।। ૮ ।। એહ વાત અનુપ છે, નક્કી સુખ થાવાની નિદાન ।। વણ સમઝે વિપત પડે, રણ તૃણાર્થી સંગ શ્વાન ।।૯।। માટે મોટા સંતને મળી, વળી ટાળવી સરવે ભૂલ્ય ।। નિષ્કુળાનંદ કહે નવ ખોઈએ, અવસર આવ્યો અમૂલ્ય ।।૧૦।। read more