Last Updated:
May 5, 2025

Click here to submit your article
ભક્તચિંતામણિ
Per Page :

ભક્તચિંતામણિ પ્રકરણ:- ૭૩

ચોપાઇ- પછી વરતાલે વાલો આવિયા, દિન દોયક પોતે ત્યાં રીહ્યા । પોતે પધાર્યા દેશ પંચાળ, દીનબંધુ જે દીનદયાળ ।।૧।। સંત સરવે રહ્યા ગુજરાત, કરે હરિજન આગે વાત । સહુ કરી લીયો ઘરકાજ, હમણાં કરશે ઉત્સવ મહારાજ ।।૨।। આવી હુતાસની દિન થોડે, પ્રભુ પધારશે ચડી ઘોડે । એવું સાંભળી સતસંગી જન, કરે મનોરથ વળી મન ।।૩।। હવે તેડાવશે પ્રભુ જયારે, જાશું સહુ મળી દર્શને ત્યારે । કહે એક કરાવું પોશાગ, શાલ દુશાલ સોનેરી પાઘ ।।૪।। જામો જરી સુંદર સુરવાળ, સારો સોનેરી છેડે ચોફાળ । એક કહે વેઢ વિંટી કડાં, કરાવીશ કનકનાં રૂડાં ।।૫।। બાજુ કાજુ કુંડળ રૂપાળાં, રૂડી ઉતરી સાંકળી માળા । એક કહે કરાવું કંદોરો, શિરપેચ ને સોનેરી તોરો ।।૬।। એક કહે પૂજીશ હું નાથ, ઘસી ચંદન સુંદર હાથ । એક કહે કરીશ આરતી, નમી ચરણ કરીશ વિનતિ ।।૭।। એમ કરે મનોરથ દાસ, ત્યાંતો આવિયો ફાગણ માસ । દેશો દેશ કંકોતરી ફેરી, ફુલડોલના ઉત્સવ કેરી ।।૮।। આપી આજ્ઞા જનને મહારાજે, કરજયો સમાજ રમવા કાજે । અમે આવશું વરતાલ વહેલા, પંચદિન હુતાસની પહેલા ।।૯।। પછી સંતે કરાવ્યો સમાજ, હેતે હરિશું રમવા કાજ । રૂડી રીત્યના કઢાવ્યા રંગ, ભર્યા હોજ યમુના ને ગંગ ।।૧૦।। સુંદર પીચકારી કરાવી, રમશે હરિ હરિજન આવી । બહુપેરે કરાવ્યા સમાજ, ત્યાંતો પોતે પધાર્યા મહારાજ ।।૧૧।। આવી દાસને […] read more
0 Views : 161

ભક્તચિંતામણિ પ્રકરણ:- ૭૪

રાગ સામેરી- ઘણું રહે હરિ ગઢડે, ને આવે જાય બીજે દેશ । સંત ફરે સર્વે દેશમાં, કરે હિતનો ઉપદેશ ।।૧।। લીળા સંભારી લાલની, તેની કરે માંહોમાંહિ વાત । ઉતરે નહિ કેફ અંગથી, ઘણું રહે રાજી રળિયાત ।।૨।। અષ્ટમી ને એકાદશી, ફુલડોલ દીવાળીને દન । રામનવમી ને વસંતપંચમી, વાટ જોઇ રહે સહુ જન ।।૩।। વાટ જોતાં વરતાલમાં, આવ્યા દયાળુ દયા કરી । હેત જોઇ હરિજનનાં, તેને દિયે દર્શન ફરીફરી ।।૪।। ફરે સર્વે દેશમાં, અને જુવે સઘળાં ગામ । વરતાલ્ય ડભાણ જેતલપુર, તે કરીયાં નિજધામ ।।૫।। અલબેલો પધારીયા, ર્કાિતક સુદી એકાદશી । તેદિ જેતલપુરે કરી ઉત્સવ, તેડાવિયા સર્વે ઋષિ ।।૬।। તિયાં જામ ચારનું જાગરણ કરી, ગાયા ગુણ ગોવિંદ તણા । રમતાં ગાતાં ગરબીયો, સુખ સંતે તે લીધાં ઘણાં ।।૭।। નિત્ય નવી લીળા કરે, ભેળા મુનિજનને લહિ । પવિત્ર કરે પૃથિવી, ચરણની રજે સહિ ।।૮।। જીયાં જીયાં જીવન ફર્યાં, તિયાં જનનાં કર્યાં કાજ । અનેક જીવ ઉધ્ધારવા, ફરે મુનિ ને મહારાજ ।।૯।। એમ કરતાં આવિયો, રૂડો તે ફાગણ માસ । રમવા રૂડી હુતાસની, હૈયે હરખિયા હરિદાસ ।।૧૦।। પછી પ્રભુજી બોલિયા, સંતો શોધો સુંદર ઠામ । ઓણ કરીએ હુતાસની, એવું ગોતી કાઢો ગામ ।।૧૧।। વારમવાર વરતાલમાં, ઉત્સવ કર્યા અતિઘણા । ખુંદ્યું ખમ્યા તે સતસંગી, ધન્ય જન એમાં નહિ મણા ।।૧૨।। માટે બીજી જાયગા, જોઇ […] read more
0 Views : 135

ભક્તચિંતામણિ પ્રકરણ:- ૭પ

ચોપાઇ- પછી શ્યામ સોરઠ પધાર્યા, જનને મન મોદ વધાર્યા । ગામે ગામમાં દઇ દર્શન, કરે જનનાં મન પ્રસન્ન ।।૧।। ખંભાળું રાયપર પિંપળ, રહી બંધીયે ગયા ગોંડળ । ગામ ગોંડળનો જે રાજન, નામ હઠિભાઇ હરિજન ।।૨।। સખા સહિત સામા સહુ આવ્યા, અતિહેતે પ્રભુ પધરાવ્યા । પછી બોલિયા શ્યામ સુજાણ, તમે સાંભળો નરપતિ વાણ ।।૩।। અમે ત્યાગીને રાજય તમારે, કેમ મળશે તમારે અમારે । જેમ તમને રાજયની ખુમારી, તેમ ત્યાગીને ત્યાગની ભારી ।।૪।। માટે મોટા જો જાણો અમને, તો માનજયો જે કહીએ તમને । તૈયે જોડ્યા છે રાજાએ હાથ, જેમ કહો તેમ કરશું નાથ ।।૫।। પછી પધાર્યા તેને ભવન, રહ્યા રાત્ય ને જમ્યા જીવન । પછી શીખ માગીને સધાવ્યા, ધ્રોડ કરી ધોરાજીયે આવ્યા ।।૬।। રહી રાત્ય ને સધાવ્યા શ્યામ, ત્યાંથી આવ્યા છે ભાડેર ગામ । ત્યાં નિજજનને સુખ આપ્યાં, દેઇ દર્શન ને દુઃખ કાપ્યાં ।।૭।। પછી આવ્યા માણાવદ્રમાંઇ, રહ્યા રાત્ય એક પોતે ત્યાંઇ । પછી ત્યાંથી પધાર્યા પંચાળે, દિધાં દાસને દર્શન દયાળે ।।૮।। તિયાં રહ્યા રાજી થઇ બહુ, આવ્યાં સાંભળી દર્શને સહુ । આખા અજાબ્ય ને અગત્રાઇ, ગઢમઢ પિપ્પલ પોરછાઇ ।।૯।। મેઘપુર માંગરોળ લોજ, કાલવાણી સમેધુ સુત્રોજ । ગણોદ જાળિયું ઉપલેટું, આવે દર્શને ન જુવે છેટું ।।૧૦।। બાલ જોબન ને વૃદ્ધ વળી, આવ્યા પ્રભુ પધાર્યા સાંભળી । સહુ આવીને નિરખ્યા નાથ, જોઇ […] read more
0 Views : 122

ભક્તચિંતામણિ પ્રકરણ:- ૭૬

રાગ સામેરી – હવે ગુજરધરમાં સંત ફરતા, કરતા હરિની વારતા। પંચવ્રતે પૂરા શૂરા, પ્રભુને સંભારતા ।।૧।। તેણે મનમાં વિચારિયું, હજી નાથજી કેમ નાવીયા । આજ કાલ કરતાં, દર્શન વિના દિન બહુ ગિયા ।।૨।। એમ શોચ કરીને સંત સુતા, તેને સ્વપ્નમાં આવિયા હરિ । સખા સંગે શ્યામળો, જાણું પધાર્યા દયા કરી ।।૩।। શ્વેત વસ્ત્ર પહેરી લેરી, જાણું આવિયા અશ્વે ચડી । સંત મન મગન થઇ, કહે ધન્ય ધન્ય આજ ઘડી ।।૪।। એક કહે મહારાજને મેં, ગુંજાહાર પહેરાવીયા । બાજુ કાજુ કુંડળ કરી, ફુલના તોરા ધરાવીયા ।।૫।। એક કહે જાણું ચંદન ઘશી, ચરચ્યું મારા હાથશું । એક કહે જાણું અલબેલાને, ભેટીયો ભરી બાથશું ।।૬।। એક કહે જાણું નાથનાં, ચરણ છાપ્યાં છાતિએ । એક કહે એવી દિઠી મૂરતિ, તેતો નવ્ય જાય કહ્યે ।।૭।। એક કહે મેં સખા દીઠા, સંગે સુંદર શ્યામને । એમ સંતે સ્વપ્નમાંહી, દીઠા પૂરણકામને ।।૮।। પ્રભાતે ઉઠી પરસ્પર, વાત કરવા લાગીયા । જાણ્યું પધાર્યા વાલ્યમો, સંત સહુનાં દુઃખ ભાંગીયાં ।।૯।। પછી નાહી જન જીવનની, વાટ જુવેછે સહુ મળી । એમ કરતાં પધારીયા, વાલ્યમજી પોતે વળી ।।૧૦।। જેવા દિઠાતા સ્વપ્નમાંઇ, તેવાના તેવા પધારીયા । દર્શન દઇ દાસને, નવલા તે નેહ વધારીયા ।।૧૧।। જન સહુ મગન થયા, નિર્ખિ નટવર નાથને । પાય લાગી પાસળે, વળી ઉભા જોડી હાથને ।।૧૨।। પછી પ્રભુજી બોલિયા, […] read more
0 Views : 129

ભક્તચિંતામણિ પ્રકરણ:- ૭૭

ચોપાઇ- પછી વીત્યા થોડા ઘણા દન, આવ્યા વરતાલે જગજીવન । આસોવદી અમાસને દન, કર્યું દીપ ઉત્સવનું મન ।।૧।। આવ્યા તેડાવ્યા સર્વે દાસ, જોઇ જીવન મન હુલાસ । કરે નિત્ય નવી લીળા લાલ, જોઇ જન થાય છે નિહાલ ।।૨।। જેમ અન્યલોક થાય ભેળા, એમ સમજશ્યોમાં એહ લીળા । જેને કહું છું ફરિફરિ અમે, તેની રીત્ય સાંભળજયો તમે ।।૩।। નર ઇચ્છે છે નરેશ થાવા, રાજા ઇચ્છે અમરલોક જાવા । અમર ઇચ્છે ઇંદ્ર પદવી, ઇંદ્ર ઇચ્છે થાવા આદ્ય કવિ ।।૪।। વિધિપર તે વિરાટ કહીએ, તે પર પ્રધાન પુરૂષ લહીએ । તે પર મૂળપ્રકૃતિ પુરૂષ, તેથી પર અક્ષર સુજશ ।।૫।। અક્ષર પર પુરૂષોત્તમ જેહ, તેણે ધર્યું મનુષ્યનું દેહ । તેનું દર્શન ને સ્પર્શ ક્યાંથી, સહુ વિચારોને મનમાંથી ।।૬।। જે છે મન વાણીને અગમ, તે તો આજ થયા છે સુગમ । અતિ દુર્લભ દર્શન જેનાં, કહું છું આ ચરિત્ર હું તેનાં ।।૭।। જે કોઇ જાણે અજાણ્યે સાંભળશે, તેના જન્મમરણ તાપ ટળશે । જે કોઇ સમજે જથારથ જન, તેનું થાશે તેજોમય તન ।।૮।। માહાત્મ્ય સહિત સમજશે સ્વરૂપ, તે તન મુક્તાં અક્ષરરૂપ । છેતો વાત મોટી એવી ઘણી, નાવે પ્રતીત કહેતાં તે તણી ।।૯।। પણ જાણ્યે અજાણ્યે જે જન, કરશે મહાપ્રભુનાં દર્શન । વળી સુણશે આ લીળા ચરિત્ર, તે નર થાશે નિશ્ચય પવિત્ર ।।૧૦।। માટે કહું છું […] read more
0 Views : 149

ભક્તચિંતામણિ પ્રકરણ:- ૭૮

રાગ સામેરી- પછીપ્રભુજી બોલિયા, અમે કરી લીળા અનેક । હવે વર્ષોવર્ષમાં, ઉત્સવ કરશું એક ।।૧।। હોળી દિવાળી ને અષ્ટમી, રામનવમી ને શિવરાતરી । જયા વિજયા અકાદશી, પાપમોચની ને ધાતરી ।।૨।। એહ દિવસ ઉત્સવ કર્યા, ત્યાં તેડાવિયા હરિજન । હવે અણતેડે આવજયો, પ્રબોધની એકાદશી દન ।।૩।। ર્કાિતકસુદી એકાદશી, તેહનું પ્રબોધની નામ । તેદિ સતસંગી સંત સહુ, આવજયો વડતાલ ગામ ।।૪।। એવું સાંભળી શ્રવણે, ચાલ્યા દેશોદેશથી દાસ । ઉત્સવ ઉપર આવિયા, બ્રહ્મચારી સંત સંન્યાસ ।।૫।। પૂર્વદેશ અયોધ્યા પ્રાંતથી, આવ્યા છે જન અનંત । કાશી મિથિલા પ્રાંતથી, આવ્યા ગંગાસાગરના સંત ।।૬।। શોણભદ્ર પ્રાંતના, પ્રયાગ પ્રાંતના જન । ગયા પુરૂષોત્તમપુરીથી, આવ્યા કરવા દરશન ।।૭।। મથુરા વૃંદાવન પ્રાંતમાં, જે હતા મુમુક્ષુ જીવ । અવંતિ નગરીથી આવિયા, નયણે નિરખવા પિવ ।।૮।। ઉત્તરદેશથી આવિયા, કાશ્મીર ને કુરુક્ષેત્રથી । હરદ્વાર પુષ્કર પ્રાંતના, આવ્યા અર્બુદાચળ પવિત્રથી ।।૯।। મારુદેશ સિધ્ધપદ પ્રાંતના, એહ આદિ દેશ અપાર । દર્શન કરવા દયાળનાં, સહુ આવિયાં નરનાર ।।૧૦।। પશ્ચિમ દેશથી આવિયા, સિંધુપ્રાંતના સેવનાર । કચ્છ વાગડ વાલાક સોરઠ, આવ્યા પાંચાળના રહેનાર ।।૧૧।। સૌભીર આભીર હાલારના, જીયાં જીયાં હતા જન । તેહ સર્વે આવિયા, કરવા હરિદર્શન ।।૧૨।। દક્ષિણદેશથી દર્શને, આવ્યા જન ઉમંગથી । સેતુબંધ રામેશ્વરના, આવ્યા વેંકટ્રાદ્રિ શ્રીરંગથી ।।૧૩।। પદ્મનાભ પ્રાંતના, આવ્યા મલિયાદ્રિપ્રાંતિ મળી । શિવ વિષ્ણુકાંચી પ્રાંતના, દંડકારણ્ય પ્રાંતના વળી ।।૧૪।। વિંધ્યાચળ પ્રાંતના, વળી તપતી […] read more
0 Views : 166

ભક્તચિંતામણિ પ્રકરણ:- ૭૯

ચોપાઇ- અલબેલોજી અંતરજામી, જે કોઇ સર્વે તણા કાવે સ્વામી । તેણે જાણી છે જનની તાણ, ચાલ્યા ગઢડેથી શ્યામ સુજાણ ।।૧।। આપે અશ્વે થયા અસવાર, સંગે સખા હજારો હજાર । તેપણ તોરંગે થયા તૈયાર, શોભે અશ્વ અતિશે અપાર ।।૨।। મેલા મજીઠા નીલા નવરંગ, રાતા માતા ને તાતા તોરંગ । હરડા હાંસલા રોઝા રૂપાળા, આકળા ઉતાવળા બાવળા ।।૩।। વળી ઘોડી ઘણી જાતવંતિ, એકએકથી ઓપે છે અતિ । હર્ણી માણકવર્ણી વિજળી, કપિક્યાડિ કેશર વાંગળી ।।૪।। લખી લક્ષમી લાડકી લાલ, બેરી બોદલી ચાંદરી ઉતાલ । મલી માછલી રેડી રૂપાળી, પાંખાળી સોઝવાળી શિંગાળી ।।૫।। તિખિ તાજણ્યું જવાદ્યું જાણો, ફુલમાળ પટુઇ પ્રમાણો । છબિલી ને છોગાળી એ આદિ, ઘણી ઘોડી રૂડી રાયજાદિ ।।૬।। કર્યાં કાઠીએ સજજ કેકાણ, માંડિયાં શંખલાદિ પલાણ । ચડ્યા માણકીએ મહારાજ, તેણે માંડ્યા છે સોનેરી સાજ ।।૭।। ચાલી ઘોડાતણી ઘણી ઘટ, શ્યામ સંગે છે સખા સુભટ । આવે વાટમાંહિ ગામ ઘણાં, કરે દર્શન જન હરિતણાં ।।૮।। કોઇ કહે રહો ઇયાં રાજ, કોઇ કહે જમી ચાલો મહારાજ । કોઇ કહે રહો ઘડીવાર, અમે ચાલવા છીએ તૈયાર ।।૯।। એમ આવી આડાં જન ફરે, તેને અલબેલો ઉત્તર કરે । કહે કેડ્યેથી આવજો તમે, છીએ આજ ઉતાવળા અમે ।।૧૦।। એમ કહી ધ્રોડવી ઘોડી, માણ્યકવર્ણી જે માણકી રૂડી । જાણ્યું છુટ્યો કમાનથી તિર, ખર્યો તારો અંબરે અચિર ।।૧૧।। […] read more
0 Views : 129

ભક્તચિંતામણિ પ્રકરણ:- ૮૦

રાગ સામેરી- પછી સતસંગમાં શિરોમણી, વાસી ગઢડા ગામના । અતિ ત્યાગી તપસી તને, વાલા સુંદર શ્યામના ।।૧।। તે પ્રીત્યેશું લાગ્યા પૂછવા, નાથજી તમે સાંભળો । લીળા કરી વળી ગુજરદેશે, પવિત્ર કર્યો સઘળો ।।૨।। હવે હરિ દયા કરી, કરો ઉત્સવ આંહિ તમે । સતસંગી ને સંતનાં તો, દરશન કરીએ અમે ।।૩।। આપો અમને આગન્યા, કરીએ સામાન રસોઇનો । નોતરું દિવસ વિશનું, તેમાં ભાગ ન કરવો કોઇનો ।।૪।। વળતાં વાલમ બોલિયા, ઘણો દાખડો પડશે વળી । માનો અમારી આગન્યા, કરો સામાન બેન બેઉ મળી ।।૫।। પછી માની મહારાજની આગન્યા, ઘણા મિસરી ઘૃત મંગાવિયાં । પડસુદિના પાક કરાવ્યા, ભોજન મન ભાવિયાં ।।૬।। પછી મેલી મુનિને કંકોતરી, સતસંગીને તેડાવિયા । સંત શ્રવણે સાંભળી, વળી તરત તિયાં આવિયા ।।૭।। આવી પાય લાગ્યા પ્રભુને, નિરખિયા નયણાં ભરી । પછી સર્વે સંતને વળી, હેતેશું મળ્યા હરિ ।।૮।। અતિ હેત સમેતશું, પછી સંતને બોલાવિયા । હસિહસિને બોલે હરિ, કહે નાથ ભલે આવિયા ।।૯।। પછી કરી રસોઇ ચાલતી, મનમાન્યા મોદક મોતીયા । જલેદાર જલેબીયો, બીજા પાક નવ જાય કહ્યા ।।૧૦।। બેસે પરમહંસ પંગતિ, વળી પીરસે પોતે હરિ । જમે જન જીવન પોત્યે, જમાડે જોરે કરી ।।૧૧।। માથે હાથ મુકી આપે, મોદક મનગમતા । દિયે જલેબી જનને, વળી સુખમાંહિ જમતા ।।૧૨।। સુંદર શાક સોયામણાં, વૃંતાક ને વડીતણાં । રૂડી કડી […] read more
0 Views : 128
Powered By Indic IME