રોંઢો ઢળતો આવે છે. વાદળાંની વણથંભી વણઝાર ચાલુ છે. વાદળ આડે સંતાઈને ડોકિયાં કરતા સૂર્યનારાયણ અસ્તાચળ તરફ જઈ રહ્યા છે. ખેતરોમાં ખલવલિયા કરતી મોલાત પવનનાં આવતાં લેરખામાં ઝૂમી રહી છે. સીમ–વગડામાં છવાએલી હરિયાળી આંખને ઠારે છે. દૂર દૂર સુધી ઢોર ચરતાં દેખાય છે. કોઈ કોઈ ખેતરોમાં નીંદામણ ચાલે છે.
આવા સાનુકૂળ સમયે પાંચેક સંતોનું એક મંડળ ફાચરિયાથી ડેડાણ તરફ આવી રહ્યું છે. એમનાં ભગવાં વસ્ત્રો હવામાં ફરફરે છે. મોટા સંત આગળ છે ને બીજા સંતો એમની પાછળ શિસ્તબદ્ધ લાઈનમાં ચાલ્યા આવે છે. ખભે ઝોળિયું અને હાથમાં માળા છે. ભજનસ્મરણ કરતા થકા વાટે ચાલ્યા જાય છે. રસ્તા કાંઠે ખેતરના દૂરના છેડે નીંદી રહેલા મજુરોમાંથી કોઈકની દૃષ્ટિ એ તરફ જતાં એણે કહ્યું, ‘જુઓ, પણે સ્વામીના સાધુઓ ચાલ્યા જાય.’
આથી બધાય મજુરોએ એ તરફ દૃષ્ટિ કરીને જોયું ત્યારે કોઈકે ટહુકો કરતાં કહ્યું, ‘આ સામીના મુંડિયા બાયું સાથે બોલેય નહિ અને એનાથી તો છેટા છેટા ચાલતા હોય છે.’
‘એમ ! બાયુંથી છેટા છેટા ચાલે છે ! તો પછી એ રોયા જન્મા કયાંથી હશે ?’ એક બાઈએ છણકો કરતાં કહ્યું.
‘એણેય જલમતો માને પેટે જ લીધો હશેને ? એ કાંઈ કોઈ આવળિયે બાવળિયેથી નહિ ઉતર્યા હોય !’ એમ મચકો કરી બીજી બાઈ મરડમાં બોલી ઉઠી.
‘અહીં બબડાટ કરો છો તો પછી ત્યાં જઈને એને જ આ વાત પૂછી જુઓને એટલે ખબર પડે ?’ એક ટોંણિયાએ ટોંણો મારતાં કહ્યું.
આ સાંભળી બાયુંને પાનો ચડયો. ‘હાલો, જાવું છે ?’ એમ કહી પરસ્પર હાથનાં લટકાં ને આંખનાં મટકાં કરી પૂછવા લાગી.
‘આમ અહીં વાતો કર્યે શું વળશે ? ત્યાં ગુડાવને ? નહિ તમને એ બાવા કાંઈ મારી નાખે.’ તાતી ટકોર કરતાં એક યુવાને કહ્યું.
‘તમને પાસે આવતી ભાળીને તો એ બાવા આમ તેમ ભાગશે ને એ ટીખળ જોવાની મઝા આવશે.’ બીજાએ પોરહ ચડાવતા કહ્યું.
આવું ઉત્તેજન મળતાં ચારેક યુવાન છોકરિયું ખેતરમાંથી સાધુઓ તરફ દોડી ને છકેલા જુવાનોએ હાંકલા પડકારા કરી એને પાણી ચડાવ્યું.
આવો હોકિકિયારો સંભળાતા સંતોએ એ બાજુ જોયું તો ત્રણ ચાર બાયું દોડી આવતી દેખાણી. તુરત વૃદ્ધ સંતે કહ્યું, ‘સાધુરામ, આ બાયું આપણને ફજેત કરવા દોડી આવતી લાગે છે. માટે તમે બધા ઝટ આઘાપાછા થઈ આગળ ભાગવા માંડો.’
‘પણ સ્વામી, તમે ?’ બધા સંતોએ ગભરાટથી ચિંતિત બની જઈને એક સાથે પૂછયું.
‘મારી ચિંતા કરોમા. તમે ઝટ ભાગવા માંડો. હુંય તમારી પાછળ જ ભાગ્યો આવું છું.’ આમ કહી એ સમર્થ સંતે નીચે નમીને બે પાણા હાથમાં લઈ લીધા. આ જોઈને શ્વાસભેર દોડી આવતી છોડિયું જરા ધીમી પડી ગઈ ને એના કાને ચેતવણીનો સૂર સંભળાયો. ‘ખબડદાર! આગળ આવિયું છો તો ? ત્યાંથી જ પાછી વળી જાવ.’
આ ચેતવણી સાંભળી એ નજીક આવતાં અટકી ગઈ ને પાછું વાળીને ખેતર તરફ જોવા લાગી એટલે વળી હાંકલા પડકારા સંભળાયા ‘અરે પાસે જાવ, ઘેરી લ્યો, ત્યાં ઊભીયું કાં ? આથી ભાન ભૂલેલી આ અભાગણીયું વૃદ્ધ સંત પાછળ દોડી એટલે આ સંત બેય હાથની ખાંભી ખોડી દઈને રસ્તા વચ્ચે જ સાવજની જેમ ગોઠણભર બેસી ગયા ને છોકરિયું સામે ડોળા કાઢી માથું ધૂણાવીને હાં… હાં એમ બે વખત ત્રાડ મારી ને બીવડાવવા માટે સિંહગર્જના કરી એટલે બાયુંને તો સાક્ષાત ડાલામથા સાવજનું ભયંકર રૂપ દેખાયું કે તુર્તજ એમનાથી ‘ઓય માડી !’ એવી કારમી ચીસ પડી ગઈ ને ગભરાટમાં પાછી તો ભાગી પણ એના હોશકોશ ઊડી ગયા ! આંખે અંધારા ને જીવમાં કમકમા આવી ગયા. એથી હાંફળી ફાંફળી બની એ ચારેય ગોથાં ખાઈને ત્યાંજ ઢળી પડી.
આ બધો તાલ જોઈ રહેલા મજૂરો બબડવા લાગ્યા. ‘આ રાંડુ પાછી કાં ભાગી ? ગોથાંખાઈને ત્યાં પડી કાં ? ઓલા બાવાએ કાંઈ કરી તો નહિ મૂકયું હોયને ?’ એવો ભય ને વહેમ એમનાં અંતરમાં પેઠો એટલે બધાય ત્યાં દોડી આવ્યા.
આવીને જુવે છે તો છોકરિયું પડીપડી ધ્રુજી રહી હતી. ‘હાય મરી ગયું સિંહ ફાડી ખાશે.’ એમ મુખે બબડી રહી હતી એટલે પૂછયું, ‘આ શું બબડો છો ? અહીં કયાં સિંહ છે ?’ ઓલા બાવા પાસે સિંહ છે ! ‘ઓય મા ! અમને ઝટ ઘેર લઈ જાવ.’
‘કાં, લેતા જાવને ! અમે તો ના પાડેલી કે સાધુને વતાવોમા પણ તમે કોઈએ અમારું માન્યું નહિને ? એટલે આ પરિણામ આવ્યું.’
આ પછી ચારેય છોડિયુંને ઘેર લઈ જવામાં આવીને આ બનાવની વાત પણ ગામમાં વાયુવેગે પ્રસરી ગઈ.
એ સિંહ સમાન ગર્જના કરનાર પ્રતાપી સંત હતા જૂનાગઢમંદિરના જોગી, સ્વામી મહાપુરુષદાસજી.