ઉપજાતિ:-
સર્વોપરી ઉત્તમ હાથી એક, અંબાડીયે નંગ જડ્યાં અનેક;
બિરાજીયા ત્યાં ભગવત્પ્રસાદ, ત્યારે થયો ત્યાં જયશબ્દ નાદ. 1
કરે શિરે ચામર નંદકૃશ્ના, જેને નહી આ જગકેરી તૃષ્ણા;
તથા બિરાજયા શુભ તાવદાને, પ્રભુપ્રસાદ પ્રભુ રાખી ધ્યાને. 2
હોદો ભલો હાથી તણો વિશાળ, વિરાજીયા ત્યાંજ વિહારીલાલ;
તે પાસ નારાયણસુપ્રસાદ, વિરાજીયા સર્વ તજી વિષાદ. 3
મેના રથો પાલખીમાં સુસંત, વિરાજીયા જે મુનિયો મહંત;
આચાર્યની ને નૃપપુત્ર કેરી, અસ્વારી શોભે મળીને ઘણેરી. 4
ત્રિવેણિકા સાગર પ્રાપ્ત જેમ, પ્રવેશ કીધો પુર મધ્ય તેમ;
શ્વેતાંબરી જે જન છે અથાહ, તે જાણીયે ગંગ તણો પ્રવાહ. 5
કૃષ્ણાંબરી પોલિસના સિપાઇ, તે જાણિયે શું જમુના વહાઇ;
રકતાંબરી સંત અનંત જેહ, સરસ્વતી નીર સમાન તેહ. 6
સ્વારી તણું વર્ણન શું વખાણું, ધર્મિષ્ઠ છે ઉત્તમ તેથી જાણું;
મળ્યા હરિભકત મુનિ અપાર, શોભે ઘણા ત્યાં નૃપના સવાર. 7
હરિગીત છંદ:-
અસવાર સંગ અપાર જનની લાર લાંબી થાય છે,
ગુણ ગાય વાજાં વાય જય જય થાય પુરમાં જાય છે;
વાજે સુડંકા જોધ વંકા ઉર અશંકા ધારી છે,
અમરેંદ્ર કે સુનરેંદ્ર આચાર્યેન્દ્રની અસવારી છે. 8
ગજ અગ્ર પાળા શસ્ત્રવાળા દિલ દયાળા છે ઘણા,
બંદૂક છોડે ચાલી જોડે માન મોડે અરિ તણાં;
બોકાની વાળી બહુ રુપાળી ભાળી ખળ ભયકારી છે,
અમરેંદ્ર કે સુનરેંદ્ર આચાર્યેન્દ્રની અસવારી છે. 9
ગણનાથ જેવા તરુણ તેવા ઇભ એવા મન હરે,
ઉનમત્ત અંગે શ્યામ રંગે અતિ ઉમંગે સંચરે;
મન મોહકારી સૂંઢ ભારી સારી તે શણગારી છે,
અમરેંદ્ર કે સુનરેંદ્ર આચાર્યેન્દ્રની અસવારી છે. 10
ઘૂમે સુઘોડા થૈ સજોડા છે અછોડા હેમના,
ઝાંઝર સુઝમકે ધરણી ધમકે ચરણ ઠમકે તેમના;
ગળ માળતી તન ઢાલની બહુ ચાલની બલિહારી છે,
અમરેંદ્ર કે સુનરેંદ્ર આચાર્યેન્દ્રની અસવારી છે. 11
રવિઅશ્વ સારો પણ બિચારો દેખી હાર્યો દૂરથી,
નિર્ખવા ઢૂકે ચાલ ચૂકે માન મૂકે ઉરથી;
મુખવાણિયે શું વખાણિયે ગતિ જાણિયે ઉરગારી છે,
અમરેંદ્ર કે સુનરેંદ્ર આચાર્યેન્દ્રની અસવારી છે. 12
સોનેરી સાજે શુભ વિરાજે અંગ તાજે બની રહે,
સહુયે વખાણ્યા રત્ન જાણ્યા કયાંથી આણ્યા આ કહે;
રિપુ સૈન્ય ભંજન ગર્વગંજન સ્વામીરંજન કારી છે,
અમરેંદ્ર કે સુનરેંદ્ર આચાર્યેન્દ્રની અસવારી છે. 13
વાજિંત્ર વાજે વૃષ્ટિ કાજે મેધ ગાજે જે રીતે,
ભાલા સુભલકે ખડગ ઝળકે તડિત ચળકે તે રીતે;
મળી વાટ ઘાટ ઉચાટ તજીને નિરખતાં નરનારી છે,
અમરેંદ્ર કે સુનરેંદ્ર આચાર્યેન્દ્રની અસવારી છે. 14
છડીદાર વારંવાર જય ઉચ્ચાર ભકત લાખો કરે,
ભૂસ્વર્ગના અરિવર્ગ અધરમ સર્ગ સુણી ઉરમાં ડરે;
શું મેઘ જાણી મોર વાણી તાણીને ઉચ્ચારી છે,
અમરેંદ્ર કે સુનરેંદ્ર આચાર્યેન્દ્રની અસવારી છે. 15
ગુણવંત જ્ઞાની નિરભિમાની સંત ધ્યાની સંચરે,
વ્રત બૃહદ ધારી બ્રહ્મચારી નિર્વિકારી પરવરે;
ગંભીર મન સુસ્થીર ફળ કે નીરના આહારી છે,
અમરેંદ્ર કે સુનરેંદ્ર આચાર્યેન્દ્રની અસવારી છે. 16
ઉપજાતિ:-
અસ્વારી સારી પુરમાં પધારી, ઉત્કંઠતા સૌ જનની વધારી;
નારી નરો સૌ લળી પાય લાગે, આશીષ આચાર્ય સમીપ માગે. 17
છે પૌત્ર સાક્ષાત પ્રભુજી કેરા, નિહાળી લોકો હરખ્યા ઘણેરા;
સંતો મહાંતો સનકાદિ જેવા, કયાંથી મળે આ કળિ માંહિ એવા. 18
માહાત્મ્ય એવું મન માંહિ જાણી, નમે પ્રજા પૂરણ પ્રેમ આણી;
કોઇ કહે આપ ભલે પધાર્યા, અત્યંત આનંદ ઉરે વધાર્યા. 19
કૈલાસ નામે શુભ બાગ જયાં છે, સારી જગ્યા તેની સમીપ ત્યાં છે;
તૈયાર ત્યાં તંબુ ઉભા કરેલા, ત્યાં ગાદિયો ને તકિયા ધરેલા. 20
ત્યાં સર્વને મંત્રી દીધો ઉતારો, લાગ્યો સહૂના મન માંહિ સારો;
રાજી થયાં અંતર રાજમાત, દીધાં ભલાં ભોજન ભાત ભાત. 21
રુડી રીતે તે ગઇ વીતિ રાત, બીજે દિને જયાં પ્રગટ્યું પ્રભાત;
પ્રભુ તણા મંદિરની સમીપે, રચાવિયો મંડપ ત્યાં મહીપે. 22
સુવેદવાદી દ્વિજ ત્યાં પધારી, શોભા સજાવી વળી સૌથી સારી;
કરાવિયો ત્યાં શુભ પદ્મકુંડ, બેઠા દ્વિજો જાપ જપે અખંડ. 23
કોઇ કરે પાઠ સુશાસ્ત્ર કેરા, વર્યા દ્વિજો ત્યાં વરુણે ઘણેરા;
ઘી ખાંડ સામાન ઘણા મંગાવ્યા, પકવાન્નના ગંજ તહાં કરાવ્યા. 24
ત્રયોદશી માઘસુદી સુઆવી, તિથિ પ્રતિષ્ઠા તણી તે સુહાવી;
આચારજે મંડપમાં પધારી, કરી ક્રિયા સૌ નિગમાનુસારી. 25
દ્વિજો મળી આશીરવાદ દીધો, વેદોકત મંત્રો ભણી હોમ કીધો;
મધ્યાહ્નથી પૂર્વ મુહૂર્ત જાણી, સુણી દ્વિજોની શુભ વેદવાણી. 26
આચાર્યજીયે કરી પૂર્ણ પ્યાર, સ્વહસ્ત થાપી પ્રતિમા ઉદાર;
છે પશ્ચિમાભિમુખનું રુપાળું, મંદિર તે તો ત્રણ શીખરાળું. 27
સુધર્મ ભકિત હરિકૃષ્ણ જેહ, સ્થાપ્યા સુમધ્યાલય માંહિ તેહ;
વળી દિશા દક્ષિણ ખંડ જયાંય, સ્થાપ્યા સુરાધાયુત કૃષ્ણ ત્યાંય. 28
સજયા પ્રસાદીની સુશોભમાન, થાપી ભલી ઉત્તર ભાગ થાન;
વાજીંત્ર વાજે બહુ તેહ ટાણે, છોડાવી તોપો પણ તે પ્રમાણે. 29
ઉત્સાહ એવો અતિ મોંઘિબાનો, ઉત્સાહ એવોજ બધી પ્રજાનો;
શ્રીમોંઘિબા દર્શન કાજ આવ્યાં, કુમારને ત્યાં નિજ સાથ લાવ્યાં. 30
પ્રધાન આવ્યા પરિવાર સંગ, સૌને વધ્યો અંગ ઘણો ઉમંગ;
મધ્યાલયે શ્રી ભગવત્પ્રસાદે, યામ્યાલયે તેમ પ્રભુપ્રસાદે. 31
સજયાલયે લાલ વિહારીલાલે, ઉતારી ત્યાં આરતી એહ કાળે;
આચારજીયે સ્તુતિ દેવ કેરી, ઉચ્ચારી ત્યાં પ્રીતિ ધરી ઘણેરી. 32
દોધક:-
જે જગનાયક દાયક મુકિત, જે પુરુષોત્તમ ઉત્તમ ઉકિત;
મુકત અધીશ મુનીશ મુરારી, જે હરિકૃષ્ણ સદા સુખકારી. 33
જે મહિધારણ વારણ ત્રાતા, દુષ્ટ વિદારણ સન્મતિ દાતા;
જે વૃષનંદન ચંદન ધારી, જે હરિકૃષ્ણ સદા સુખકારી. 34
ઇશ્વરના પણ ઇશ્વર આપે, પાપ ટળે પ્રભુ આપ પ્રતાપે;
જે મધુસૂદન જે મદનારી, જે હરિકૃષ્ણ સદા સુખકારી. 35
અક્ષરથી પર અક્ષરધામી, સ્વામી સ્વતંતર અંતરજામી;
જે અવિકારી અહો અસુરારી, જે હરિકૃષ્ણ સદા સુખકારી. 36
જે અઘખંડન મંડન ધર્મ, જે ખળદંડન કર્તૃ સુકર્મ;
નિત્ય ભજે ભવ ને ભવનારી, જે હરિકૃષ્ણ સદા સુખકારી. 37
જે અખિલેશ્વર જે અવિનાશી, જે પરમેશ્વર પૂર્ણ પ્રકાશી;
જે ભવભીતિ વિભંજન ભારી, જે હરિકૃષ્ણ સદા સુખકારી. 38
જે ગુણગાયકના સુખરાશી, જે ગુણદાયક ગોંડળવાસી;
આપ કરો સુસહાય અમારી, જે હરિકૃષ્ણ સદા સુખકારી. 39
જે નટ નાગર જે બહુનામી, જે સુખસાગર જે સુખધામી;
જે જગદીશ્વર વિશ્વવિહારી, જે હરિકૃષ્ણ સદા સુખકારી. 40
ઉપજાતિ:-
સ્તુતિ કરી એવી રીતે હુલાસે, આચાર્ય બોલ્યા સહુ શિષ્ય પાસે;
શ્રીજી પધાર્યા અહિં ઝાઝીવાર, ધાર્યું હતું મંદિર એહ ઠાર. 41
શ્રીજીની ઇચ્છાથકી આ થયું છે, શ્રીમોંઘિબાનું વચને રહ્યું છે;
સંગ્રામજીયે રુચિ ધારી લીધી, તે મોંઘિબાયે પરિપૂર્ણ કીધી. 42
તે બાઇનાં ધન્ય પિતા સુમાતા, છે ધન્ય બુદ્ધિ વળી ધન્ય જ્ઞાતા;
આ કામ કીધું પરમાર્થ કેરું, તે બાઈને પુણ્ય થશે ઘણેરું. 43
આ મંદિરે ઇશ્વરભકિત થાશે, સંતો સદા કીર્તન ગાન ગાશે;
થશે વળી જે તપ જાપ ધ્યાને, તે પુણ્યનો અંશ સુમોંઘિબાને. 44
લે રાજની ઊપજ જેમ રાય, આ પુણ્યની તેમ થશે સદાય;
આ ક્ષેત્ર કેરો મહિમા ગણાશે, જતે દિને શ્રેષ્ઠ ઘણો જણાશે. 45
જે જે સ્થળે શ્રીહરિ વિચર્યા છે, માહાત્મ્ય તેનું મુનિ ઉચ્ચર્યા છે;
જાત્રા કરે જે જન એહ ઠામે, તે તો પુરાં ચાર પદાર્થ પામે. 46
સુણો કહું તે સતસંગી સર્વ, ભલું પ્રતિષ્ઠાતણું આજ પર્વ;
માટે હવેથી પ્રતિવર્ષ આજ, કરો ભલો ઉત્સવ દેવકાજ. 47
રાજા તણી વાર્ષિક ગાંઠધારી, જમે રમે સજ્જ કરે સવારી;
સદા કરો ઉત્સવ એવી રીત્યે, ધરો ભલા ભોગ નવીન પ્રીતે. 48
ત્રયોદશી માઘ શુદીની જયારે, બંધાવવાં તોરણ સર્વદ્વારે;
દિવાળીથી ઉત્તમ પર્વ જાણી, ભકિત કરો અંગે ઉમંગ આણી. 49
બોલ્યા જનો આપ બતાવ્યું જેમ, થશે સદા ઉત્સવ આંહિ તેમ;
વર્ણી અચિંતાખ્ય પ્રતિ વિચારી, આચાર્ય બોલ્યા અતિ નેહ ધારી. 50
તમે કર્યો છે શ્રમ પૂર્ણ આમાં, છો સદ્ગુરુ ઉત્તમ આ સમામાં;
ગુણાતીતે દીધી મહાંતતાઇ, શોભાવી તે તો સહુથી સવાઇ. 51
શ્રીજી છતાંના બટુ વાસુદેવ, કરે જુનાણે પ્રતિમાની સેવ;
તેના ઇશાનંદ સુશિષ્ય જેહ, આંહીજ રાખો ગુરુશિષ્ય તેહ. 52
તમે જુનાણે પ્રભુવાત ભાખો, પ્રસન્ન થાશે સતસંગ આખો;
આજ્ઞા સુણીને શિર ધારી લીધી, કહ્યા પ્રમાણે સ્થિતિ સર્વ કીધી. 53
શ્રીમોંઘિબાયે ભલી ભેટ લાવી, પ્રેમે પ્રભુ આગળ્ય તે ધરાવી;
વસ્ત્રો તથા ભૂષણનો ન પાર, મોતી હિરા હેમ તણા સુહાર. 54
આવ્યા હતા કોઈક રાય રાણા, આવ્યા હતા જે સરદાર શાણા;
સૌયે પ્રભુ આગળ ભેટ ધારી, તેનાં કહું નામ હવે વિચારી. 55
રાજા અભેસિંહજી લોધિકાના, બીજા અભેસિંહ ગણોદમાના;
તથા જુણોભાઈ તહાં નિવાસી, તથા પથોભાઇ પ્રભુ ઉપાસી. 56
નરેશ શ્રીમાધવસિંહ નામ, જેનો સદા મેંગણીમાં મુકામ;
તેણે ભલી ભેંટ ધનાદિ ધારી, સારો સમો તે ચિતમાં વિચારી. 57
પંચાલયે વાસ સુદાજીભાઇ, છે મોતિભાઈ પણ ત્યાં સદાઈ;
ભાણોજી વાગુદડમાં વસે છે, મદાર માંખાવડમાં દિસે છે. 58
બાવો તથા જે અમરો સુનામ, જેનું સદા દુર્ગપુરે સુધામ;
શ્રીગાંફના વ્યાસ સુબુદ્ધિમાન, છે દેવકૃષ્ણાખ્ય વિવેકવાન. 59
બોટાદના જે હરિભકત આવ્યા, ઈત્યાદિ સર્વે ભલી ભેટ લાવ્યા;
તે દેવની આગળ્ય ત્યાં ધરાવી, ભારે ભલો અંતર ભાવ લાવી. 60
શ્રીમોંઘિબાયે ધરી ભાવ ત્યાંય, આચાર્ય તેડ્યા દરબારમાંય;
પૂજા કુમારે ભલીપેર કીધી, ભાવે ભલી ભેટ અમૂલ્ય દીધી. 61
સંતોની પૂજા કરી સારી રીતે, ઓઢાડિયાં વસ્ત્ર પવિત્ર પ્રીતે;
મંદિરનું ખર્ચ નભે સદાય, જીવાઇ એવી કરી આપી ત્યાંય. 62
તે દિવસે રાજકુમાર માયે, ચોરાશી કીધી ભલી ભાત ત્યાંયે;
દેશી વિદેશી દ્વિજને જમાડ્યા, સંતોષ સંતો સહુને પમાડ્યા. 63
જમાડીયા સૌ હરિભકત પાળા, જમ્યા જનો સૌ દરબારવાળા;
કુમાર હસ્તે બહુ દાન દીધાં, વિદ્વદ્ દ્વિજોનાં સનમાન કીધાં. 64
પછીથી ચાલી પધરામણીયો, સત્સંગીને ધેર થઇ ઘણીયો;
સ્વગેહ તેડ્યા પ્રથમ પ્રધાને, સન્માન કીધું શુભ ભેટ દાને. 65
પછી મહારાજ કરી મહેર, પધારીયા સૌ જન ઘેર ઘેર;
આનંદ સૌના ઉરમાં વધાર્યા, પછી સહુ ગોંડળથી પધાર્યા. 66
જયાં જામરાજા તણી રાજધાની, ત્યાં સંચર્યા સજ્જન સુખદાની;
પછી કર્યો જીર્ણગઢે પ્રવાસ, આવી કર્યો આ વરતાલ વાસ.67
પુષ્પિતાગ્રા:-
ભગવતગુરુ ગોંડળે પધારી, પ્રભુ મૂરતી શુભ થાપી મોક્ષકારી;
વરણન કરી તે કથા સુણાવી, સુણી સતસંગી સમસ્ત ચિત્ત ભાવી. 68
ઈતિ શ્રીવિહારીલાલજીઆચાર્યવિરચિતે હરિલીલામૃતે પ્રથમકલશે ભૂમાનંદમુનીન્દ્ર-વાઘજીભાઈ સંવાદે ગોંડળપુરે મૂર્તિપ્રતિષ્ઠાપનકથાનિરૂપણનામા દ્વાદશો વિશ્રામઃ ।। 12।।
